PEOPLE & PROJECT
Dimension 51 – februari 2019
Creatief ontwerpen en ruimte besparen
De luttele resterende open ruimte op de ziekenhuiscampus werd optimaal benut. Hier: de buitentrap naar de ondergrondse sporthal. (foto’s Alain Giebens)
Het KAS paviljoen brengt de kinderen letterlijk uit het ziekenhuis naar een nieuw huis.
Op de verdieping zijn naast de klaslokalen en de therapeutische ruimtes, ook een groendak en een speelplaats ondergebracht.
De materialen voor interieurinrichting zijn onderhoudsvriendelijk, huiselijk en prikkelarm.
De steenstrippen maken de authentieke reconstructie van baksteengevels mogelijk, en laten de ontwerper meer creativiteit toe
Met haar paviljoen voor kinderpsychiatrie KAS realiseert het Brugse AZ Sint-Lucas wellicht de eerste passiefbouw-toepassing voor een verblijfsafdeling van een ziekenhuis in ons land. “Traditioneel bouwen met bakstenen was geen optie. Passiefbouw vereist dikke isolatielagen en dito muren. De StoBrick baksteenstrippen maken, naast ruimtebesparing, ook authentieke reconstructie van baksteengevels mogelijk”, aldus architect Wim De Clerck van Boeckx Architects, inmiddels DETOO Architects.
In het vorige K-paviljoen dat werd gesloopt, vonden enkel de raadplegingen en therapieën kinderpsychiatrie plaats. Als eerste West-Vlaams ziekenhuis diende AZ Sint-Lucas een Masterplan in voor een project waarin zowel therapie als verblijf zouden worden weggehaald uit het ziekenhuis en samengebracht in een afzonderlijk gebouw. De luttele resterende open ruimte op de ziekenhuiscampus werd optimaal benut. Naast het bovengrondse paviljoen voor kinderpsychiatrie, werd ondergronds een sporthal voorzien.
Passiefverhaal
De bouwheer wou een vooruitstrevend gebouw dat in de eerste plaats energiezuinig, passief of laag energetisch zou zijn. “In een dergelijk gebouw gelden er andere ventilatie- en luchtkwaliteitseisen dan in een klassiek ziekenhuis. Er werd geopteerd voor een CO2-neutraal gebouw dat zelf zijn energie opwekt via zonnepanelen op het dak. Een andere doelstelling was de opsplitsing van de patiënten in vier leef(tijds)groepen (van 6 tot 18 jaar) in een afdeling, van waaruit er een rechtstreeks contact is met de buitenomgeving”, aldus Alex Masquelier, directeur infrastructuur en facilitaire diensten AZ Sint-Lucas Brugge. Passiefbouw vraagt aangepaste koeling en verwarming. Er werd geopteerd voor een zespijpswarmtepomp, en een drykoeler op het dak zodat het bestaande BEO-veld niet te snel zou op- of ontladen. Studiebureau Ingenium werkte het volledige passiefverhaal van dit KAS uit, inclusief dynamische comfortsimulaties, berekening van de warmte- en koellast… Verder viel de keuze op automatisch gestuurde zonwering in de vorm van lamellen: de inclinatie wordt geregeld in functie van de stand van de zon met het oog op maximale daglichttoetreding.
‘Naar een nieuw huis’
“Vanuit de inkomhal van het KAS vertrekt een breuklijn die verder doorloopt in het dak en doorheen het ganse gebouw. Het paviljoen brengt de kinderen letterlijk uit het ziekenhuis naar een nieuw huis. De aparte entiteit voor de kinderen, uitgevend op achterliggend natuurgebied, brengt licht, rust en natuur door middel van patio’s. Op het terras bevindt zich een speelplaats waar ze zich kunnen uitleven”, aldus architect Wim De Clerck van DETOO Architects. Op -1 bevindt zich de sporthal, op niveau 0 de vier leefgroepen, en op +1 de consultatie- en therapieruimtes. Op het gelijkvloers werden de leefgroepen – met elk een eigen identiteit – gegroepeerd rond een centrale, multifunctionele hal. Op de verdieping zijn de klaslokalen, de therapeutische ruimtes en alle ondersteunende functies ondergebracht.
Contrast creëren
De hoger gelegen volumes springen net iets breder uit en creëren meer contrast in de gevels. Zo kwamen architect en bouwheer bij Sto, specialist in gevelisolatiesystemen, gevelpleisters en harde bekledingen, terecht. De StoBrick steenstrippen maken de authentieke reconstructie van baksteengevels mogelijk, en laten de ontwerper meer creativiteit toe. In combinatie met isolatie uit geëxpandeerd polystyreen, een wapeningslaag met de daarop verlijmde steenstrippen, zorgt dit voor een energiezuinig geheel. Met een minimale dikte van 11 mm en maximale dikte van 25 mm, besparen de steenstrippen plaats in de gevelopbouw. “Architectuur, stabiliteit en speciale technieken werden ontwikkeld vanuit een BIM-model aangevuld met onder andere comfortsimulaties en zonnestudies. Er werd gebouwd aan de strengste eisen naar u-waardes (ISO_1) en luchtdichtheid (n50=0,6 h-1)”, zegt Wim De Clerck.
Massieve constructie vermeden
“Een passiefbouwconcept stoelt niet enkel op technieken maar ook op isolatie van vooral de buitengevel. Passiefbouw vraagt een dikke isolatielaag om EPB-bouwknopen te vermijden. In tegenstelling tot bij een klassiek gebouw met spouwmuren wordt een gevelisolatiesysteem op de ondergrond aangebracht. Bij dit project zorgde een belasting – in de vorm van steenstrips – op de buitenzijde ervoor dat er extra werd verankerd. De klassieke afwerking van een gevelisolatiesysteem bestaat uit crepi, maar de vraag naar oplossingen waarbij de authentieke look van de gevel kan behouden blijven, neemt toe”, aldus De Clerck. De gevelstenen werden in twee helften gezaagd, het buitenste stukje van beide helften werd op het Sto-systeem gekleefd. Op die manier worden massieve constructies vermeden. Bijkomend was er de verzekerde garantie die de fabrikant de aannemer biedt bij de plaatsing van de StoBrick baksteenstrippen.
Warm, huiselijk en prikkelarm
Wat de materiaalkeuzes voor interieurinrichting van het KAS betreft, was onderhoudsvriendelijkheid een voorname parameter. Voor het meubilair werd er geopteerd voor klassieke HPL op berkenmultiplex – niet voor volkern -, ook omwille van het warme, huiselijke karakter. Elke leefgroep heeft zijn eigen kleur en identiteit. Felle kleuren worden vermeden. De binnendeuren werden voorzien van speciale scharnieren, zodat ze optimaal flexibel zijn. Ook wat wanden en vloeren betreft, werd voor prikkelarme materialen gekozen. Metalen, stootvaste omlijstingen in de gangen, zoals in een ziekenhuisomgeving, zijn er niet (nodig), omdat hier niet met de klassieke karretjes wordt gewerkt.
Door Philip Declercq
www.sto.be
“Architectuur, stabiliteit en speciale technieken werden ontwikkeld vanuit een BIM-model aangevuld met o.a. comfortsimulaties en zonnestudies.”
