INSTALLATIE & TECHNIEK  
Dimension 76 – mei 2025

Slimmer ontwerpen, minder afval: circulaire oplossingen voor kantoren

Bij kantoorgebouwen verandert de binnenafwerking regelmatig. Hierdoor belanden lichte binnenwanden vaak na vijf tot zeven jaar al op de stortplaats. Vier principes kunnen hierin het verschil maken: zorg voor een eenvoudige demontage, maak lokale herstellingen mogelijk, werk met modulaire systemen en kies voor recycleerbare materialen. Zo voorkom je dat vloeren, plafonds en binnenwanden van vandaag het afval van morgen worden.

Redactie: A. Vergauwen, Buildwise

Zorg voor een eenvoudige demontage

Binnenwanden, plafonds en vloeren moeten zowel technisch als praktisch gemakkelijk te demonteren zijn.

Bij technische demonteerbaarheid draait het om de theoretische mogelijkheid om een product te demonteren. Dit begint met de juiste verbindingswijze. De verbindingen moeten toegankelijk zijn en weer losgemaakt kunnen worden. Als materialen verlijmd of ingekapseld worden, is het vaak onmogelijk om ze zonder schade te demonteren, wat hergebruik bemoeilijkt. Voor recyclage is het essentieel dat materialen gescheiden kunnen worden tot zuivere stromen.

Praktische demonteerbaarheid betekent dat de demontage in de praktijk eenvoudig moet zijn. Hierbij spelen factoren zoals de volgorde van de demontage en de benodigde handelingen, tijd en kosten een rol. Complexe systemen die duur gereedschap vereisen, zullen vaak toch gesloopt worden. Een digitaal demontageplan, met een beschrijving van de te volgen stappen om het systeem te demonteren, of een take-back-contract, waarin de producent zich engageert om het bouwsysteem of -product onder vooraf bepaalde voorwaarden terug te kopen van de klant, kunnen de praktische demonteerbaarheid verbeteren.

Er bestaan ook enkele demontagevriendelijke oplossingen voor binnenwanden met een groter potentieel voor hergebruik dan traditionele gipskartonwanden:

• Metalen profielen die ontworpen zijn om meerdere gebruikscycli te doorlopen. Deze kunnen meermaals gemonteerd en gedemonteerd worden. Dankzij hun modulaire en/of aanpasbare karakter kunnen ze toegepast worden in nieuwe configuraties.
• Omkeerbare voegbanden. Deze maken het mogelijk om het voegsel tussen gipskartonplaten gemakkelijk te verwijderen, zodat de schroeven toegankelijk blijven. Zo kunnen deze platen in andere toepassingen hergebruikt worden.
• Losmaakbare verbindingssystemen voor afwerkingsplaten. Platen met een kliksysteem of losmaakbare tapes zijn sneller en makkelijker te demonteren dan platen die met schroeven vastzitten.

Maak lokale herstellingen mogelijk

Lokale herstellingen of vervangingen moeten eenvoudig uit te voeren zijn zonder onnodig afval te veroorzaken. Als onderdelen met verschillende functies sterk met elkaar verweven zijn (bv. door inkapseling), kunnen ze moeilijk afzonderlijk aangepast of vervangen worden.

Een vloeropbouw met gespoten isolatieschuim (zie afbeelding A) maakt de leidingen bijvoorbeeld ontoegankelijk. Voor lokale herstellingen of uitbreidingen moet je dan de hele vloerafwerking, dekvloer en isolatie openbreken, wat leidt tot veel afval en extra kosten.

Bij een verhoogde vloeropbouw (zie afbeelding B) met ruimte voor leidingen en losgeplaatste minerale wol daarentegen kunnen herstellingen of aanpassingen aan de leidingen gemakkelijk uitgevoerd worden door de vloer en de isolatie tijdelijk te verwijderen en na de werken weer terug te plaatsen.

Werk met modulaire systemen en materialen met standaardafmetingen

Het is aangeraden om te kiezen voor modulaire systemen omdat deze aanpassingen en uitbreidingen mogelijk maken en in verschillende configuraties uitgevoerd kunnen worden. Materialen met standaardafmetingen genieten de voorkeur omdat ze in grote hoeveelheden beschikbaar zijn en gemakkelijker getransporteerd en gestockeerd kunnen worden. Akoestische plafondtegels, bijvoorbeeld, worden vandaag al hergebruikt dankzij hun modulariteit en standaardafmetingen.

Kies voor recycleerbare materialen

De voorkeur gaat uit naar materialen waarvoor al recyclage-opties bestaan. Deze worden best zo verwerkt dat ze als een zuivere stroom uit het gebouw gehaald kunnen worden. Controleer de acceptatiecriteria van de recyclagekanalen via www.bouwensloopafval.be en pas je ontwerp indien nodig aan.

De tabel beschrijft het verschil in recyclagemogelijkheden van twee vloeropbouwen en toont aan hoe toekomstgerichte ontwerpkeuzes bijdragen tot minder afval in de toekomst.

Dit artikel werd opgesteld in het kader van de Technologische Dienstverlening C-Tech, gesubsidieerd door het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (Innoviris) en de Normen-Antenne Milieu-impact en circulaire economie.