@HOME
Dimension 66 – november 2022
“Er ligt voldoende potentieel in het bestaande woningpark”
Evy Waegeneire – NONA Architectuur
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Woonprojecten vormen de kern van de praktijk van NONA Architectuur. Naast renovaties van particuliere woningen, behoren daartoe ook kleinschalige meergezinswoningen en nieuwe woonvormen zoals cohousing.
Voor de GO! Muziekacademie Anderlecht is NONA Architectuur momenteel bezig met de inrichting van een nieuwe dansschool.
Voor de GO! Muziekacademie Anderlecht is NONA Architectuur momenteel bezig met de inrichting van een nieuwe dansschool.
Bij de transformatie van deze voormalige dokterspraktijk naar een meergezinswoning met vier wooneenheden werd de bestaande context maximaal gerespecteerd en zichtbaar gehouden. Kleine ingrepen resulteren in een open plan en dubbelhoge ruimtes. Een eenvoudig kleurenspel met één basiskleur per eenheid zorgt voor een persoonlijke toets.
Bij de transformatie van deze voormalige dokterspraktijk naar een meergezinswoning met vier wooneenheden werd de bestaande context maximaal gerespecteerd en zichtbaar gehouden. Kleine ingrepen resulteren in een open plan en dubbelhoge ruimtes. Een eenvoudig kleurenspel met één basiskleur per eenheid zorgt voor een persoonlijke toets.
Bij de transformatie van deze voormalige dokterspraktijk naar een meergezinswoning met vier wooneenheden werd de bestaande context maximaal gerespecteerd en zichtbaar gehouden. Kleine ingrepen resulteren in een open plan en dubbelhoge ruimtes. Een eenvoudig kleurenspel met één basiskleur per eenheid zorgt voor een persoonlijke toets.
Bij de transformatie van deze voormalige dokterspraktijk naar een meergezinswoning met vier wooneenheden werd de bestaande context maximaal gerespecteerd en zichtbaar gehouden. Kleine ingrepen resulteren in een open plan en dubbelhoge ruimtes. Een eenvoudig kleurenspel met één basiskleur per eenheid zorgt voor een persoonlijke toets.
In het raamcontract van de Vlaamse overheid kreeg NONA Architectuur de eindverantwoordelijkheid over de verschillende restauratieprojecten, inclusief het dodenhuisje van sanatorium Joseph Lemaire in Tombeek. Het project, dat momenteel in aanbesteding is, kreeg een totaalaanpak met onder meer op maat ontworpen verlichting en meubilair.
Villa Zilverberk was een sleutelproject voor NONA Architectuur. Waegeneire voerde op deze woning met erfgoedwaarde uit 1939 een grondige energetische renovatie door en trok de woning met behulp van een nieuwe, dubbelhoge glazen aanbouw open richting de landschappelijke tuin. Een nieuw ontworpen inbouwmeubel dat de woonkamer en keuken van elkaar scheidt kreeg een dubbele functie op maat van de bewoners: als opbergruimte enerzijds en als speelhuisje voor de kinderen anderzijds.
Villa Zilverberk was een sleutelproject voor NONA Architectuur. Waegeneire voerde op deze woning met erfgoedwaarde uit 1939 een grondige energetische renovatie door en trok de woning met behulp van een nieuwe, dubbelhoge glazen aanbouw open richting de landschappelijke tuin. Een nieuw ontworpen inbouwmeubel dat de woonkamer en keuken van elkaar scheidt kreeg een dubbele functie op maat van de bewoners: als opbergruimte enerzijds en als speelhuisje voor de kinderen anderzijds.
Villa Zilverberk was een sleutelproject voor NONA Architectuur. Waegeneire voerde op deze woning met erfgoedwaarde uit 1939 een grondige energetische renovatie door en trok de woning met behulp van een nieuwe, dubbelhoge glazen aanbouw open richting de landschappelijke tuin. Een nieuw ontworpen inbouwmeubel dat de woonkamer en keuken van elkaar scheidt kreeg een dubbele functie op maat van de bewoners: als opbergruimte enerzijds en als speelhuisje voor de kinderen anderzijds.
Villa Zilverberk was een sleutelproject voor NONA Architectuur. Waegeneire voerde op deze woning met erfgoedwaarde uit 1939 een grondige energetische renovatie door en trok de woning met behulp van een nieuwe, dubbelhoge glazen aanbouw open richting de landschappelijke tuin. Een nieuw ontworpen inbouwmeubel dat de woonkamer en keuken van elkaar scheidt kreeg een dubbele functie op maat van de bewoners: als opbergruimte enerzijds en als speelhuisje voor de kinderen anderzijds.
Niet lang na de oprichting van NONA Architectuur sleepte Waegeneire samen met StevenALICE Architects een raamcontract voor de Vlaamse overheid in de wacht, waarin onder meer de bouw van verschillende zoutdepots vervat zat. Zij volgen de structurele logica van de reeds bestaande loodsen, maar kregen extra hoogte in de achtergevel, ingevuld met kleurrijke polycarbonaatplaat. Zo wordt overlag licht geworpen in de loods en vorm het gebouw ’s nachts een baken naar de omgeving.
PreviousNext
Vroeg of laat moet elk architectuurbureau zijn visie scherpstellen en richting potentiële klanten en medewerkers veruitwendigen. Zeker voor jonge bureaus, die (nog) niet voorafgegaan worden door een reputatie of streng gecureerd portfolio, kan dat laatste een uitdaging zijn. Dat ondervindt ook Evy Waegeneire. Staat de naam van haar bureau – NONA Architectuur – op de website omschreven als een acroniem voor No-Nonsenseaanpak binnen Architectuur, dan verklapt ze tijdens ons gesprek nog een andere, potentieel gewichtigere betekenis: als verbastering van het Italiaanse ‘nonna’ en dus een directe verwijzing naar het oude.
Ingenieur-architect Evy Waegeneire groeide op in Brakel en studeerde in Gent, maar haar hart heeft ze verloren aan Brussel. Ze vond er haar eigen woning – die ze momenteel tot co-housing verbouwt, nota bene -, volgde er bijkomende opleidingen fotografie en stedenbouw, en vestigde er uiteindelijk ook haar architectenbureau. Eerst in een co-workingruimte in Vorst, vervolgens in een appartement in hartje Molenbeek, met zicht op het kanaal van Brussel. “In Vorst zaten we nog te veel in een uithoek van de stad”, vertelt Waegeneire. “We wilden rechtstreeks in de actie zitten, op een plek waar alle stedelijke functies samenkomen en waar bijvoorbeeld ook een uitstekende verbinding is met het openbaar vervoer.”
De stad in het algemeen, en Brussel in het bijzonder, is ook het speelveld waarin NONA Architectuur zich voornamelijk beweegt. “De stedelijke context is wat ons betreft bijzonder waardevol. Alleen al op vlak van mobiliteit is een stadswoning een meer duurzame keuze dan een villa op het platteland, bijvoorbeeld. In plaats van open ruimte aan te snijden, willen we dan ook zo veel en zo goed mogelijk van dat potentieel gebruikmaken door er extra waarde aan toe te voegen. Dat beschouwen we een beetje als ons ethische verantwoordelijkheid. Als Brussels bureau is bovendien het maar logisch dat we dat hier in de hoofdstad doen, en niet in pakweg Antwerpen of Gent. Hier kennen we de stedelijke context onderhand wel op ons duimpje.”
Continu verschalen
NONA Architectuur is een jong bureau, opgericht in 2018. Waegeneire had op dat moment een kleine tien jaar ervaring in het veld. “Het eerste anderhalf jaar van mijn stage vervolledigde ik bij Atelier Tom Vanhee, toen nog Room & Room. Dat opereerde op een kleine schaal, zowel wat betreft het team als de opdrachten, en was daardoor een zeer waardevolle stageplek. In tegenstelling tot veel van mijn studiegenoten die op dat moment stage liepen, maakte ik meteen kennis met alle aspecten van het beroep. Op mijn eerste dag stond ik al met mijn voeten in de modder.”
Toch vond Waegeneire het belangrijk om ook een andere schaal te leren kennen, en verhuisde ze voor het laatste kwartaal van haar stage naar het grotere team van Atelier MA+P, waar ze tot 2018 in dienst zou blijven. “Atelier MA+P telde in die tijd zo’n twaalf tot achttien medewerkers en bracht me vooral veel bij rond publieke opdrachten, voornamelijk in scholenbouw en sociale woningbouw. Op termijn begon ik echter het creatieve aspect te missen. Eens je in een groot bureau een zekere anciënniteit opgebouwd hebt, begin je automatisch meer administratieve, ondersteunende en aansturende taken op te nemen. Het contrast met de eigen, veelal particuliere woonprojecten die ik toen had lopen, waarin ik wel alles van A tot Z kon opvolgen, was treffend. Bovendien had ik op dat moment een masteropleiding Stedenbouw aan de VUB aangevat en wilde ik weer de controle over mijn eigen planning. Het was dus tijd om te springen.”
Niet lang na de oprichting van NONA Architectuur sleepte Waegeneire samen met StevenALICE Architects een raamcontract voor de Vlaamse overheid in de wacht, waarin onder meer de bouw van verschillende zoutdepots en de renovatie van het dodenhuisje van sanatorium Joseph Lemaire in Tombeek vervat zat. NONA Architectuur kreeg daarbij de eindverantwoordelijkheid over de verschillende renovatie- en restauratieprojecten. “Mede dankzij dat raamcontract nam ik al na een half jaar een eerste medewerker in dienst. Vandaag zijn we met vier vaste medewerkers en momenteel tevens één stagiaire. Maar natuurlijk betekent dat ook dat je als ervaren zaakvoerder snel weer in die administratieve functie dreigt te vervallen, terwijl minder ervaren medewerkers het ontwerp op zich nemen. Dat is immers wat ze tijdens hun opleiding geleerd hebben. Om dat te vermijden werken we met een horizontale structuur waarin iedereen alle aspecten van het vak opneemt, maar desalniettemin is het bij iedere nieuwe medewerker even zoeken naar een nieuw evenwicht. Eigenlijk betekent het elke keer een verschaling van het bureau en een verschuiving van de rollen.”
Op maat van het leven
Hoewel het raamcontract van de Vlaamse overheid een directe impuls gaf aan de groei van NONA Architectuur, beschouwt Waegeneire vooral het private renovatieproject van Villa Zilverberk in Bonheiden als vroeg sleutelproject. NONA Architectuur, toen nog een eenmanszaak, voerde op de woning met erfgoedwaarde uit 1939 een grondige energetische renovatie door en trok de woning met behulp van een nieuwe, dubbelhoge glazen aanbouw open richting de landschappelijke tuin. Een nieuw ontworpen inbouwmeubel dat de woonkamer en de nieuwe keuken van elkaar scheidt kreeg een dubbele functie op maat van de bewoners: als opbergruimte enerzijds en als speelhuisje voor de kinderen anderzijds.
“Het was een van mijn eerste projecten en een erg intensief traject,” herinnert Waegeneire zich, “maar het verbeeldt heel mooi waar we met NONA Architectuur voor staan. Alle basiswaarden die in dit project zaten, zijn pijlers die we tot op dit moment in onze praktijk meedragen. Op het niveau van ontwerp en vormgeving gaat dat vooral over licht, zicht, circulatie en ruimtegevoel; op projectmatig vlak over de opfrissing en herwaardering van bestaand erfgoed en de creatie van leefbare woningen. Want zelfs al gaan ambities op de schoolbanken vaak uit naar prestigieuze publieke opdrachten; wij houden vooral heel erg van de tactiliteit van allerhande projecten, zowel op kleine als op middelgrote schaal.”
Die voorliefde uit zich tevens in de verbouwing van een herenwoning in Anderlecht. Zorgt onder bezoekers van de website vooral het unieke groene tegelpatroon in de badkamer voor een instant herkenbaarheid van het project, dan hebben de belangrijkste ingrepen volgens Waegeneire vooral betrekking op de connectie van verschillende niveaus. “Omdat de fiets het primaire vervoersmiddel van de bewoners is, werd het raam aan de straatzijde opengewerkt en wordt de straat via een helling met de half verzonken kelderverdieping verbonden. Daar bevindt zich tevens een werkruimte, die dan weer via een vide de connectie aangaat met de keuken. En bevond de tuin zich oorspronkelijk halfweg tussen de leefverdieping en het kelderniveau, dan zorgt een spel van trapvormige terrassen vandaag dat alle ruimtes in fysieke verbinding met de stadstuin staan. We starten met andere woorden wel vanuit de soms heel persoonlijke behoeften van de bouwheer, maar trachten die steeds, in combinatie met andere randvoorwaarden zoals regelgeving en bestaande context, in één centrale geste te vertalen.”
Duurzame renovaties
Dat de renovatieprojecten van NONA Architectuur specifiek op maat van de klant worden vormgegeven, mag volgens Waegeneire evenmin een rem op flexibiliteit en verkoopbaarheid betekenen. “Wij gaan niet bepalen hoe een bouwheer moet leven, maar dat betekent niet dat onze ontwerpen anekdotisch zijn. In Anderlecht raakt onze ingreep bijvoorbeeld aan een heel gekende problematiek bij herenhuizen. Ook toekomstige bewoners zullen er met andere woorden voordeel en meerwaarde van ondervinden. In andere gevallen zorgen we dat we altijd de nodige kwaliteit toevoegen op vlak van licht, zicht en ruimtegevoel en bijgevolg nooit blokkerend werken. Het speelhuisje in Villa Zilverberk is per slot van rekening ook gewoon een kast en bij de recente verbouwing van een meergezinswoning werden de twee appartementen zodanig ontworpen dat de vandaag gelijke L-vormige volumes op termijn zonder al te invasieve werken tot een groot en een klein appartement getransformeerd kunnen worden.”
Duurzaamheid is voor NONA Architectuur alvast een ruim en multigefacetteerd begrip, waarin onder meer mobiliteit, flexibiliteit en circulariteit hun aandeel hebben. Op technisch vlak zoekt het bureau vooral naar een verantwoorde compromis tussen de bestaande context, de kostprijs en het energetische. “We proberen daarbij zoveel mogelijk tot het uiterste te gaan, maar veel hangt natuurlijk af van de bereidwilligheid van de klant. Die is in de huidige context gelukkig flink aan het toenemen. Waar we daarenboven heel uitdrukkelijk op staan, is dat de bouwschil bij elk renovatieproject ten gronde aangepakt wordt. Dat zijn doorgaans nu eenmaal ingrijpende werken, die je niet zomaar in een latere fase uitvoert zonder schade te doen. Is er nog onvoldoende budget om alles meteen aan te pakken, dan is het veel logischer om bijvoorbeeld de plaatsing van een nieuwe keuken uit te stellen. Al dient de positie en indeling natuurlijk wel al mee bedacht te worden.”
Waegeneire benadrukt ook nog eens het belang van het totaalplaatje. “In de meeste rijwoningen in de stad kan je de voorgevel niet zomaar isoleren, althans niet van buitenaf. Maar is dat daarom per definitie problematisch? Ik vind van niet. Zoals eerder al aangehaald heeft zo’n woning immers heel wat andere duurzame kwaliteiten.”
Ontwerpen is communiceren
Uiteindelijk is niet techniek of creativiteit, maar communicatie de sleutel tot een succesvol project, vindt Waegeneire. “Wij praten graag en veel met onze klanten, doorheen de volledige looptijd van een project. Niet alleen om onze visie duidelijk te maken en ontwerpkeuzes te verantwoorden, maar vooral om hen te leren kennen. Om echt te achterhalen hoe iemand leeft, moet je nu eenmaal veel verder kijken dan de directe vraag waarmee ze komen aankloppen. Veel mensen zijn zich niet bewust van bepaalde patronen, gewoontes en affiniteiten, maar vallen ze weg, dan kan dat wel heel snel als storend ervaren worden. We geven onze klanten daarom graag huiswerk mee. Wat is het eerste wat je doet wanneer je thuiskomt? Waar doe je je schoenen uit? Hoe verplaats je je? Waar geef je de kat eten? Via die wisselwerking en communicatie trachten we uiteindelijk tot de kern van de zaak te komen.”
Ook tijdens het eigenlijke ontwerpproces wordt er veelvuldig gepraat en gediscussieerd. “In principe komt elk schetsontwerp tot stand tijdens een soort interne workshop. Dan werken we heel bewust achter gesloten deuren, zitten we met het volledige projectteam rond de tafel en legt iedereen zijn ideeën voor. Vanuit die brainstorm groeit uiteindelijk het ontwerp.” Wanneer in een latere fase externe bouwpartners zoals studiebureaus en EPB-verslaggevers betrokken worden, krijgen zij dezelfde open behandeling. “Bij elke samenwerking, ook wanneer we bijvoorbeeld met collega-architecten een project aanvatten, streven we naar een cultuur van onderling begrip, respect en vertrouwen. Als we onze visie met elkaar delen, hoeven we immers niet te wedijveren. En dat geldt net zozeer voor stedenbouwkundige en andere diensten. Soms moet je gewoon het gesprek aangaan. Villa Zilverberk gaf zo zelfs de aanleiding voor een verandering in de wet rond energetische renovaties.”
Zit de communicatie tijdens het project dus wel goed, dan ziet Waegeneire in de aanpak van NONA Architectuur toch nog verbeterpunten, met name in al wat aan een project vooraf gaat. “We weten heel goed waarvoor we staan en kunnen dat in gesprekken met zowel (potentiële) bouwheren als diverse bouwpartners ook duidelijk overbrengen, maar in se zouden zij onze visie vooraf al moeten kennen. Dat betekent dat al onze communicatie, inclusief onze website en sociale media, die visie moet ademen. Op sommige vlakken gebeurt dat uiteraard wel – op basis van ons portfolio zullen er bijvoorbeeld maar weinig mensen contact opnemen voor een nieuwbouwwoning buiten stedelijke context – maar we willen het nog verder veruitwendigen. Op die manier hopen we meteen de juiste klanten aan te trekken en dus nog efficiënter te werk te kunnen gaan.”
“Onze klanten krijgen regelmatig huiswerk mee. Om echt te achterhalen hoe iemand leeft, moet je immers verder kijken dan de vraag waarmee ze komen aankloppen.” – Evy Waegeneire, NONA Architectuur
“De stad is ons speelveld. In plaats van open ruimte aan te snijden, willen we zo veel en zo goed mogelijk van het bestaande potentieel gebruikmaken.” – Evy Waegeneire, NONA Architectuur
