PROJECT IN DE KIJKER  
Dimension 59 – februari 2021

Sculpturale mediatoren zet ontwikkeling stationsbuurt op de rails

Wie vandaag met de trein de Koekenstad binnenrijdt, wordt tussen de stations Antwerpen-Berchem en Antwerpen-Centraal opgewacht door een nieuwe architecturale landmark. Met zijn sculpturale karakter, aangezet door een drieledige volumetrie, gebogen gevels en een verticale ritmiek van glas en wit architectonisch beton, geeft het nieuwe hoofdkantoor van internationaal mediabedrijf DPG Media een krachtdadige impuls aan de achterzijde van het hoofdstation.

Het Kievitplein aan de achterzijde van internationale hub Antwerpen-Centraal is al verschillende decennia het toneel van bouwwoede en stadsontwikkeling. Sinds de vernieuwingswerken aan het station begin jaren 2000, waarbij de achterzijde een volwaardige in- en uitgang kreeg, rezen er inmiddels al diverse torens op, waarin onder meer een hotel en kantoren van Nokia en de Vlaamse Gemeenschap gehuisvest zijn. Ook een nieuwe woonwijk is in de omliggende straten in ontwikkeling.

Toch schreven Stad Antwerpen en AG Vespa begin 2016 een nieuwe wedstrijd uit voor de verdere ontwikkeling van de buurt, ditmaal met een uitgesproken architecturale ambitie. De Persgroep Publishing, toen in volle internationale groei en stilaan klaar om te vervellen tot DPG Media, was op dat moment op zoek naar een locatie met goede bereikbaarheid voor zijn nieuwe hoofdkantoor en besloot om samen met Binst Architects, het Antwerpse architectenbureau ingeschakeld voor het ontwerp van het zogeheten headquarters of HQ, op de wedstrijdvraag in te tekenen.

Vervolgens ging het snel. In 2016 nog werd de wedstrijd gewonnen en de grond aangekocht. In september 2017 startten de afbraakwerken en exact twee jaar later namen de verschillende nieuwsmerken van DPG Media hun intrek in het nieuwe gebouw. De redactie van VTM Nieuws kwam als laatste toe en zond in februari 2020 zijn eerste bulletin uit vanuit de gloednieuwe, beglaasde nieuwsbox op de tweede en derde verdieping van de mediatoren. Het Kievitplein ging toen al bijna een jaar door het leven onder een nieuwe naam: Mediaplein.

Architecturale katalysator

Aan de bouw van het DPG hoofdkwartier ging een doorgedreven ontwerpstrategie vooraf, waarin Binst Architects de eisen van het mediabedrijf en de verwachtingen van Stad Antwerpen conjugeerde. Het resultaat van die oefening is uiteindelijk in weinig te vergelijken met de ontwikkelingen die de voorbije decennia al op het plein plaatsvonden. De toren van DPG Media, een bouwwerk van 10 verdiepingen of 46 meter hoog dat met een grondoppervlakte van 1.900 m² bijna een volledig bouwblok beslaat en gekenmerkt wordt door een sculpturale, enigszins amorfe en veranderlijke vorm met grote glaspartijen en zichtbare gelaagdheid, staat immers in schril contrast met de rechthoekige, veelal identiteitsloze kantoortorens ernaast.

“Het was een uitdrukkelijke wens van zowel stad als bouwheer dat de architectuur een positieve bijdrage zou leveren aan de wijk”, herinnert projectarchitect Stefan Schoonderbeek zich. “Het moest een plek worden waar mensen ook effectief naartoe zouden willen komen. Dat is in stationsomgevingen, en in het bijzonder aan de achterzijde, niet altijd evident. Door te breken met de conventies en over te gaan tot een meer dynamische manier van ontwerpen, in combinatie met een duurzaam en eigentijds materiaalgebruik, zijn we er echter in geslaagd een architecturale landmark te creëren die een gezicht geeft aan de locatie en potentieel het idee van ‘de achterkant’ kan omverwerpen.”

Op het niveau van het maaiveld gaat het gebouw bovendien constant in interactie met zijn omgeving. Zo is het dubbelhoge gelijkvloers met mezzanine publiek toegankelijk en ingericht met onder meer een brasserie, coffee corners, verkooppunten en multimediale opstellingen. “De transparante gevels van deze plint, alzijdig opgevat en dus langs alle zijden evenwaardig, maken een maximaal contact mogelijk tussen het interieur en het openbaar domein, en dat in alle richtingen”, aldus de projectarchitect. “De grote glasvlakken worden enkel onderbroken door dubbelhoge V-kolommen in gepolijst architectonisch beton, welke op hun beurt een leesbare schaal geven aan het gebouw en tevens als zitbank kunnen fungeren.”

Vanop het plein vangen bezoekers en passanten een glimp op van de drie grote daktuinen die door variaties in het grondplan van de redactievloeren (verdiepingen 4 t.e.m. 10) gecreëerd worden en op aanvraag ook publiek toegankelijk zijn. Iets lager, op de glazen gevel van de nieuwsbox, trekt vooral het grote mediascherm – twee verdiepingen hoog – de aandacht. “De beweging op het scherm spoort mensen aan om even te blijven staan en draagt zo bij aan de transformatie van het plein tot een aangenamere verblijfplaats. Ook het feit dat DPG Media zelf, met zijn duizendtal werknemers en 24/7 bedrijvigheid, op elk uur van de dag voor leven zorgt, bekrachtigt de opwaardering van deze locatie.”

Werk- en leefkwaliteit

Het gevelconcept en de algehele vormgeving van de mediatoren belichamen tevens het interactieve karakter van de bouwheer. Van de drieledige opbouw – een verticale stapeling van semi-publieke plint, beglaasde nieuwsbox en met betonnen banden omzoomde kantoorniveaus – tot de variaties in grondplan, de gebogen vliesgevels, de verschillende hoogten van de betonnen borstweringen en de schitteringen van het zonlicht op de granulaten in dat beton … alles ademt dynamiek.

Binnenin ziet dat karakter zich vertaald in de doordachte vormgeving en afstemming van werk- én rustplekken, die diverse vormen van werken toelaten en stimuleren. “In wezen werd het gebouw volledig op maat van DPG Media ontworpen, met oog voor de specifieke noden van de verschillende gebruikers. Op verdiepingen 2 en 3, waar de nieuwsredacties zich bevinden, is er bijvoorbeeld veel ruimte voorzien voor overleg en vergadering, terwijl er op de bovengelegen kantoorverdiepingen een grotere mix is van dynamische werkplekken, stiltewerkplekken en concentratiecellen.”

Om een aangenaam werkklimaat te verzekeren, wordt functionaliteit op de kantoorverdiepingen steevast gekoppeld aan leefbaarheid. “Achter de golvende betonnen banden gaan op elk niveau acht terrassen schuil, en ook de belvedère en de drie daktuinen met levend ecosysteem bieden de medewerkers een aangename plek om te vertoeven. Overal zijn er opengaande delen en de gordijnen die reflecties op beeldschermen moeten tegengaan, dragen tegelijk bij aan een huiselijke sfeer.”

Toevallige ontmoetingen

Een andere vereiste voor een optimaal werkklimaat, zo stelde DPG Media van meet af aan, was de interactie tussen de verschillende merken en redacties. “Uit onderzoek weten we dat de verticale circulatie in een gebouw een belangrijke plek van ontmoeting en informeel overleg is. Dat hebben we dan ook zoveel mogelijk willen stimuleren.”

Naast de royale vormgeving van de centrale kern van het gebouw met brede gangen en afgeronde hoeken, zodat liften, trappen en toiletten als het ware rond een centraal plein gegroepeerd worden, voorzag Binst Architects daarvoor in een reeks secundaire trappen die telkens twee kantoorverdiepingen met elkaar verbinden. Middenin de werkvloer gepositioneerd en uitgevoerd in een open en eerder organische vormgeving, benadrukken zij het informele karakter van de connectie en vereenvoudigen ze de samenwerking over de verschillende verdiepingen heen.

“Al stelde deze ingreep wel de nodige uitdagingen met betrekking tot de technische uitwerking”, geeft Schoonderbeek nog toe. “Het is namelijk niet eenvoudig om dergelijke plateaus op een conforme manier met elkaar te verbinden. De voorschriften voor compartimentering vroegen een erg nauwgezette aandacht voor de oppervlaktes van de verschillende ruimtes, en ook op akoestisch vlak moesten we het nodige comfort kunnen waarborgen.”

Alternatieve invullingen

Hoewel de mediatoren in nauwe samenspraak met en op maat van DPG Media werd ontworpen, gaat de potentiële functionaliteit van het gebouw ver voorbij de singuliere eisen van het mediabedrijf. De modulaire opbouw en logische structuur met centrale kern, open grondplannen en een ruim bemeten kolomraster laat zich immers eenvoudig aanpassen aan nieuwe invullingen en gebruikers. “Daarbij zijn we een stap verder gegaan dan de inmiddels klassieke flexibiliteit voor andere kantoorgebruikers. In het ontwerp is ook de mogelijkheid voorzien om op termijn tot 50% appartementen in het gebouw onder te brengen.”

Om die mogelijkheid te illustreren houdt Binst Architects alternatieve ontwerpen achter de hand, waarin de intrinsieke noden en behoeften van woningbouw op de structuur van het gebouw geprojecteerd werden. “Buitenruimte is bijvoorbeeld een belangrijk aspect in die transformatie. Dankzij de aanwezigheid van terrassen op de verschillende kantoorplateaus, kunnen met name die verdiepingen relatief eenvoudig hertekend worden tot woonniveaus. Ook de scheiding van gebruikersstromen werd in onze varianten al uitgewerkt, zodat we nu al perfect weten hoe de connectie met een eventueel nieuwe toegang gemaakt kan worden.”

Naast het opvolgen van de huidige technische standaarden, tekent duurzaamheid zich in het nieuwe DPG Media HQ met andere woorden bovenal in zijn sociale dimensie af. “Het gebouw is zodanig opgevat dat het letterlijk duurzaam is”, besluit Schoonderbeek. “Het is opgevat voor de lange termijn, in die zin dat het aanpasbaar is, maar zeker ook dat het een aangename plek is om te vertoeven, ongeacht de functie die erin ondergebracht is. Net zoals DPG Media dat vandaag doet, zullen ook woningen trouwens een zekere 24/7 levendigheid aan de buurt verlenen.”

www.binstarchitects.be

ELISE NOYEZ