REPORTAGE
Dimension 56 – mei 2020

Circulaire werven in de praktijk

Hoewel keramische bouwmaterialen een heel lange levensduur hebben, besteedt Wienerberger veel aandacht aan de herbruikbaarheid en recyclage van zijn eindproducten. Twee West-Vlaamse circulaire werven in de sociale sfeer – waar een kalkmortel wordt toegepast – illustreren dat perfect.

Wienerberger ontwikkelt oplossingen die technisch betrouwbaar zijn, beantwoorden aan alle wettelijke en andere vereisten, kostenoptimaal zijn en geen esthetische toegevingen vergen. Bouwproducten moeten duurzaam zijn, met een lange levensduur en een minimaal onderhoud. Zo lenen kleipannen en kleiklinkers zich perfect voor hergebruik: ze gaan lang mee en behouden hun functionele en esthetische kwaliteiten. Omdat ze demontabel worden geplaatst, kunnen ze vlot weer worden weggenomen en een evenwaardige nieuwe bestemming krijgen.

Circulair gevelmetselwerk & recyclage

Ook bakstenen hebben een robuust karakter en een lange levensduur. Om hergebruik mogelijk te maken, kunnen als metselspecie geschikte kalkmortels worden gebruikt, achteraf gemakkelijk te scheiden van de stenen. Zo kunnen de keramische stenen zonder verlies worden gerecupereerd in nieuw metselwerk. Circulair bouwen heeft geen impact op kostprijs, kwaliteit of esthetiek. Daarnaast beschikt Wienerberger over ClickBrick, een demontabel gevelsysteem waarmee gevelstenen op een droge manier worden gestapeld. “Als keramisch materiaal, na meerdere levenscycli, niet meer herbruikbaar is, kan het worden vermalen en als grondstof worden ingezet voor de productie van nieuwe keramische materialen”, zegt Hans Cools van Wienerberger. “Bakafval en fabriekssteenpuin worden nu al hoogwaardig gerecycleerd. We onderzoeken ook of die recyclage naar slooppuin kan worden uitgebreid en kan uitgroeien tot een nieuwe bron van grondstoffen.”

Tuighuisstraat

Op een werf van de sociale huisvestingsmaatschappij Wonen Regio Kortrijk lopen enkele circulaire toepassingen van Wienerberger. Op de site Tuighuisstraat worden achttien bestaande woningen selectief gesloopt en vervangen door 31 nieuwe units, toegesneden op diverse vormen van wonen en werken. “Voor alle ingrepen staat het concept circulariteit centraal”, aldus ingenieur-architect Lieven De Groote, partner van maker architecten en TETRA architecten. “En dit op verschillende schalen (buurt, perceel, gebouw, bouwcomponenten). De aannemer zal traditioneel metselwerk met een kalkmortel toepassen waarmee de gevelstenen achteraf recupereerbaar blijven.”

Inclusieproject

In een begeleidingscentrum voor personen met een sensoriële beperking in Oostkamp koos ingenieur-architect Gino Debruyne voor een gelijkaardige (kalk)mortel om het gebouw aanpasbaar te maken aan een mogelijke toekomstige functiewijziging. Het gebouw – een nog verder te bouwen drielagig volume met variabele zorgunits – meandert mee met de bestaande woonwijkvormen. “Voor dergelijke projecten is het belangrijk aan de basis – door middel van een aantal blijvende dragende structuren – een cluster aan functies te creëren waaruit een duurzame architectuur kan groeien. Vanuit een soort ‘basementvisie’ werden verschillende types bakstenen vermengd om zo tot een horizontaliteit en een mogelijke toekomstige opdeling van het plan te komen. Ook in de samenstelling van de bouwschil keert het circulaire en duurzame verhaal terug”, besluit de Brugse architect.

Door Philip Declercq

Foto’s Wonen Regio Kortrijk/maker Architecten