UPDATE  
Dimension 72 – mei 2024
Horta, advocaat van Poelaert

Het Justitiepaleis van Brussel werd in 1883 ingehuldigd. Sindsdien heeft het al talloze aanpassingen ondergaan die de samenhang en leesbaarheid hebben gewijzigd, waardoor het gebouw vandaag niet alleen synoniem staat voor de eeuwige bouwwerf, maar tevens voor een labyrintische architectuur die een rechtssysteem uit een ander tijdperk belichaamt. Startende van een onuitgegeven tekst van 70 pagina’s, waarin Victor Horta het opneemt voor Joseph Poelaert en de integriteit van het Paleis probeert te verdedigen, reflecteert de publicatie Horta, advocaat van Poelaert: De les van het Justitiepaleis in de aanloop naar de aanstaande renovatie over zowel de architectuur als de toekomst van de justitiële functie binnen het Paleis. Naast de tekst van Horta omvat de publicatie daartoe onder meer een gedetailleerde analyse van de architectuur van het oorspronkelijke gebouw en de vele transformaties die het onderging, een fotoreportage van de huidige staat van het gebouw, en een blik op de internationale invloed.

UPDATE  
Dimension 72 – mei 2024
Gevonden architectuur

De VAi-tentoonstelling Gevonden architectuur: Experimenten in conservatie is inmiddels afgelopen, maar voor allen die de expo gemist hebben of nog verder willen reflecteren over hoe nu precies in te grijpen in bestaande ruimtes en gebouwen, is er nog steeds de bijbehorende catalogus, verkrijgbaar in het Nederlands en het Engels. Net als de tentoonstelling in de Singel behandelt de publicatie zeven experimentele benaderingen van conservatie en verkent ze aan de hand van essays, gerealiseerde projecten en internationale referenties. Zeven transformatieprojecten van architecten uit Vlaanderen en Brussel worden door de lens van een specifiek experiment verteld en illustreren de unieke positie die architectuur in Vlaanderen en Brussel in de omgang met de bestaande gebouwde omgeving inneemt. Hoewel ze variëren naargelang de ontwerpmethodologie, getuigen de interventies in ieder geval steeds van lef.

UPDATE  
Dimension 72 – mei 2024
Simone Guillissen-Hoa

De in China geboren Belgische architecte Simone Guillissen-Hoa (1916 - 1996) was een van de eerste vrouwen die in België een eigen architectuurbureau oprichtte. Ze was betrokken bij diverse vrouwenrechtenorganisaties en vertoefde in bijzondere artistieke kringen, waartoe bijvoorbeeld ook Léon Spilliaert, Henry en Nele van de Velde en Alfred Roth behoorden. Zowel in haar carrière als in haar persoonlijke leven daagde deze voorvechtster van de modernistische architectuur de barrières en conventies van gender, ras en religie dan ook continu uit. In een eerste solotentoonstelling, die loopt van 24 april t.e.m. 22 september, belicht CIVA de architecturale projecten van Guillissen-Hoa alsook haar bespiegelingen over architectuur, de debatteren strijd die ze voerde, alsook haar professionele en private leven. Een nieuwe film die kunstenaressen Eva Giolo en Aglaia Konrad over de architecte maakten staat centraal in de tentoonstelling en toont hoe haar realisaties modernistische vormen en concepten hanteren, maar ook aanpassen en vertalen.

UPDATE  
Dimension 71 – februari 2024
Jef Geys

Van 2 februari tot 19 mei brengt WIELS een uitgebreide overzichtstentoonstelling over het werk van Jef Geys. De eigenzinnige Belgische kunstenaar, overleden in 2018, staat vooral bekend om zijn ondermijnende en kritische houding tegenover de kunstwereld en geldt door de integratie van diverse disciplines – waaronder architectuur, sociologie en antropologie – in de beeldende kunst als een voorloper van de interdisciplinaire praktijk. De tentoonstelling omvat dan ook uiteenlopende creatieve projecten, van avant-gardistische tekeningen en schilderijen tot conceptuele fotografie, intertekstuele teksten en conceptuele fotografie. Alles wordt aan elkaar gevlochten middels de persoonlijke werklijst van Geys: een lijst van 844 nummers waarin de kunstenaar vanaf de vroege jaren zestig de titels noteerde van alles wat hij als zijn artistieke praktijk beschouwde. De ultieme getuige van de veelzijdigheid en brede interesse van de kunstenaar en het levenslang leerproces dat zijn werk vertegenwoordigt.

UPDATE  
Dimension 71 – februari 2024
Spaces of Possibility

Vanaf 13 april krijgen twaalf kunstenaars opnieuw vrij spel in de historische binnenstad van Brugge. De inmiddels vierde editie van de Triënnale Brugge neemt onder de noemer Spaces of Possibility vooral de publieke ruimte onder de loep en gaat zo op zoek naar het sluimerend potentieel van de stad. Welke plekken zijn op vandaag nog on- of onderbenut? Hoe kan een Unesco-beschermde historische stad, waar behoud centraal staat, omgaan met concepten als verandering en duurzaamheid? En hoe kan hedendaagse kunst en architectuur hier een nieuw kader voor scheppen? Tijdens de Triënnale nemen twaalf internationale kunstenaars en architecten de morfologie van Brugge onder de loep, brengen ze lacunes in kaart en geven ze een nieuwe invulling aan on(der)benutte of weinig opgemerkte locaties in de stad. Althans voor even: op 1 september wordt de Triënnale weer afgesloten.

UPDATE  
Dimension 71 – februari 2024
Ad Hoc Barok

Ooit was Marcel Raymaekers (°1933) een begrip in België. Bijna 50 jaar lang kocht en restaureerde Raymaekers tonnen antieke bouwonderdelen en hergebruikte ze in honderden gebouwen naar eigen ontwerp. Deze elementen, zonder uitzondering indrukwekkend in hun vakmanschap en materialiteit, waren – en zijn nog steeds – een getuigenis van materiële culturen uit het verleden en het duizelingwekkende aantal gebouwen dat in België sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog is gesloopt. Vanaf de jaren 1960 realiseerde hij een omvangrijk oeuvre met materialen als zwerfkeien uit de Maasvallei of kolommen en portieken van afgebroken kerken. Die doorgedreven toepassing van hergebruik laat hem aansluiten bij eeuwenoude bouwtradities, maar maakt van hem ook een buitenbeen in zijn tijd en een pionier van het circulair bouwen. Het rijkelijk geïllustreerde boek Ad Hoc Barok is het resultaat van twee jaar onderzoek en bundelt onder meer 35 projecten, een uitgebreide biografie en inzichten in diverse aspecten van de praktijk van Raymaekers.

UPDATE  
Dimension 70 – november 2023
The Grid

Al sinds de Renaissance speelt het raster een fundamentele rol als model voor de organisatie van de ruimte. In de twintigste eeuw werd het echter ook een esthetische vorm op zich, met vooral sinds de jaren zestig een alsmaar meer gediversifieerd gebruik in het kader van bijvoorbeeld textielweefsel, grafisch raster, computermatrix, documentair apparaat, … Inmiddels geldt het raster als een complexe en ambigue structuur die de rationele orde van de wetenschap oproept, maar tegelijk ook onvermoede ruimtes opent voor verbeelding, intuïtie en creativiteit. Met de collectie van Guillaume Wunsch en Monique Van Kerckhove als uitgangspunt verkent het Musée L in Louvain-la-Neuve nog tot 11 februari 2024 het thema van deze emblematische structuur in de twintigste eeuwse kunst. De tentoonstelling The Grid omvat onder meer werken van Sol LeWitt, François Morellet, Carl Andre, Vera Molnár, Esther Ferrer en Christian Boltanski.

UPDATE  
Dimension 70 – november 2023
Maxime Delvaux

Belgisch fotograaf Maxime Delvaux is vooral bekend voor zijn foto’s van hedendaagse gebouwen van architecten zoals Christian Kerez, Herzog & de Meuron, Bruther, Muoto, Baukunst en 51N4E. In het boek Maxime Delvaux: Château de Chambord, Dilmun Burial Mounds, Joze Plecnik, Río Tinto, Victor Horta volgt hij evenwel een meer solitair traject langs sites en gebouwen met een bredere historische draagwijdte. Vijf fotoseries zijn gewijd aan een bepaald gebouw, een bepaalde locatie of een bepaalde architect en worden vergezeld van een diversiteit aan teksten. Verschillende auteurs werden voor de publicatie immers uitgenodigd om op de beelden van Delvaux te reageren, telkens met het idee om te experimenteren met de tekst: fictie, historisch essay, rondetafelgesprek, wetenschappelijke tekst en fotonovelle. Net als de fotografische benadering van Maxime Delvaux zijn de teksten en hun articulatie met de foto’s specifiek voor elk onderwerp en illustreren ze vijf manieren van tonen en vertellen over plaatsen dichtbij en ver weg. De lezer wordt als dusdanig uitgenodigd om mogelijke allianties tussen beeld en tekst te creëren.

UPDATE  
Dimension 70 – november 2023
Josef Hoffmann

Het Palais Stoclet is een waar icoon van de jugendstil in Brussel en een sleutelwerk van Weens architect en ontwerper Josef Hoffmann. De hardnekkige mythe rond dit gebouw, maar ook de uitzonderlijke productcultuur die voortvloeide uit het vakmanschap van de Wiener Werkstätte beheersen in ieder geval tot op vandaag de studie van zijn werk. De retrospectieve Josef Hoffmann: In de ban van schoonheid tracht evenwel een breder perspectief te bieden en een dieper inzicht in de idealen van Hoffmann en hun evolutie, zowel voortvloeiend uit als losstaand van de diverse ideologische en sociale omstandigheden waaronder ze tot stand kwamen. De tentoonstelling is hiertoe samengesteld uit zowel alom bekende werken als zeldzame stukken uit privéverzamelingen. De verhaallijn wordt verlevendigd door biografische details maar ook met nieuw opgedoken, nooit eerder bestudeerde gegevens. Dit alles om het begrip van deze spilfiguur van de moderne design te verbreiden. De tentoonstelling maakt deel uit van het art-nouveaujaar 2023 in Brussel en loopt nog tot 14 april 2024 in het Brusselse Museum Kunst & Geschiedenis.

UPDATE  
Dimension 70 – november 2023
Vrouwen in architectuur

Ondanks de uiteenlopende en essentiële bijdrages van talrijke vrouwen blijft het narratief van de architectuur hardnekkig masculien. De Nederlandse publicatie Documents and Histories: Vrouwen in Architectuur belicht daarom niet alleen hoe vrouwen in al hun verschillen, vroeger en nu, aan architectuur bijdragen, maar behandelt ook de opmerkelijke redenen waarom vrouwen in archieven en publicaties ontbreken en hoe die afwezigheid doorwerkt in de (on)zichtbaarheid van vrouwen vandaag. De publicatie omvat bijdragen van onder meer Catja Edens, Lara Schrijver en Indira van ’t Klooster en belicht het vergeten leven en werk van onder andere Riné Boerée, Wilhelmina Jansen en Jacoba Mulder. Met het bundelen van deze verhalen wil de publicatie een ontbrekend hoofdstuk toevoegen aan de architectuurgeschiedenis van Nederland alsook een krachtig geluid vormen voor meerstemmigheid in het hedendaagse architectuurdebat.

UPDATE  
Dimension 70 – november 2023
Maison d’Artiste

Een regelrechte sensatie, dat was de maquette die Theo van Doesburg en Cornelis van Eesteren in 1923 tentoonstelden in een Parijse galerie. Met dit ontwerp voor een atelierwoning braken ze de compacte massa van het traditionele huis open. Hoewel Maison d’Artist snel uitgroeide tot een van de iconen van de Nederlandse avant-garde en kunstenaarsbeweging De Stijl, werd het lange tijd echter onmogelijk geacht om dit ‘ruimtelijk schilderij’ daadwerkelijk te bouwen. Niet alleen ontbreken concrete ontwerptekeningen; het beoogde materiaalgebruik stelt ook bijzondere technische uitdagingen. Het ontwerp ging immers uit van beton, wat veel te zwaar was voor het luchtige, zwevende bouwwerk. In 2022 heeft technisch architect Mick Eekhout een constructie bedacht met moderne materialen die de nodige stijfheid hebben, maar toch licht genoeg zijn. Het prototype van 4 bij 4 meter reisde eerder dit jaar al langsheen diverse instellingen in Nederland en houdt van 24 november tot en met 4 februari 2024 halt in de tuin naast het Nieuwe Instituut in Rotterdam. Bezoekers kunnen zo zelf de ruimtelijkheid en het kleurgebruik van het iconische bouwwerk ervaren.

UPDATE  
Dimension 70 – november 2023
Play. NU architectuuratelier

Dit najaar wijden A+ Architecture in België en Bozar een monografische tentoonstelling aan het architecturale werk van NU architectuuratelier, een onderzoeksstudio voor architectuur en design onder leiding van Armand Eeckels en Halewijn Lievens. Deze retrospectieve maakt deel uit van een reeks tentoonstellingen die in 2019 zijn begonnen en zijn gewijd aan Belgische architectuurpraktijken die de afgelopen jaren internationale aandacht hebben getrokken. De tentoonstelling “Play” biedt een totaalervaring met een speelse aanpak. Volwassenen en kinderen worden uitgenodigd om te experimenteren met meubelstukken uit projecten ontworpen door NU architectuuratelier. Hun werkmethodologie wordt verteld aan de hand van deze selectie van objecten en een verscheidenheid aan grafische documenten. Zo wekt de tentoonstelling interesse voorbij de grenzen van de discipline. De tentoonstelling is tot 28 januari 2024 gratis te bezichtigen in de foyer van Bozar.

UPDATE  
Dimension 69 – september 2023
Léon Stynen, roman van een leven

De casino’s van Knokke en Oostende, de paviljoenen van New York op Expo 38 en van Brussel op Expo 58, het BP-gebouw van Antwerpen, deSingel, eengezinswoningen, inrichtingen van passagiersschepen, bioscopen, en meubilair dat vandaag nog wordt uitgegeven: allemaal zijn het voorbeelden van het emblematische oeuvre van Léon Stynen, van een avant-garde die moeiteloos de tand des tijds doorstaat. Deze nieuwe uitgave verzamelt teksten en onuitgegeven documenten uit de familiearchieven en werpt zo een helder licht op de veelzijdigheid en de diepgaande invloed van Stynen, een discrete reus met maar liefst 990 projecten.

UPDATE  
Dimension 69 – september 2023
The Nature of the Game

Niet alleen tijdens het Festival van de architectuur, maar ook bij kunstencentrum Wiels in Brussel ligt de focus dit najaar op spel. Iets uitdrukkelijker nog, want van 7 september 2023 tot en met 7 januari 2024 toont het Centrum voor Hedendaagse Kunst een uitgebreide selectie van Francis Alÿs’ beroemde films van kinderspelen, in dialoog met zijn ingetogen schilderijen en de filminstallatie The Silence of Ani. Architect en kunstenaar staat bekend om zijn observaties van menselijk gedrag in de stedelijke omgeving. Zijn films leggen zowel culturele tradities vast als de spontane en ongedwongen handelingen van kinderen, op straat, in conflictzones en in de turbulentie van het moderne leven. De kinderspelen hebben sinds 1999 een centrale plaats verworven in Alÿs’ praktijk, omdat ze hem in staat stellen de cultuur en de patronen volgens welke mensen leven vast te leggen, soms zelfs op plaatsen waar ze het minst waarschijnlijk lijken voor te komen. The Nature of the Game, eerder al te zien in het Belgische Paviljoen van de Biënnale van Venetië 2022, toont zo films die hij tijdens de pandemie maakte in onder meer de Democratische Republiek Congo, België, Hongkong, Mexico en Zwitserland, aangevuld met meer recente beelden uit Oekraïne.

UPDATE  
Dimension 69 – september 2023
Circulaire pionier

Voor de zesde editie van de tentoonstellingsreeks Unfolding the Archives duiken Rotor, UGent en het Vlaams Architectuurinstituut in de wereld van ontwerper Marcel Raymaekers (°1933). Anders dan de vertrouwde Belgische naoorlogse architectuur, zijn de gebouwen van Raymaekers bijna uitsluitend uit gerecupereerde materialen opgetrokken. Vanaf de jaren 1960 realiseerde hij een omvangrijk oeuvre met materialen zoals zwerfkeien uit de Maasvallei of kolommen en portieken van afgebroken kerken. Die doorgedreven toepassing van hergebruik laat hem aansluiten bij eeuwenoude bouwtradities, maar maakt van hem ook een buitenbeen in zijn tijd, een pionier van het circulair bouwen. De tentoonstelling Unfolding the Archives #6 Marcel Raymaekers, pionier in circulaire architectuur focust op enkele belangrijke materiaalstromen in het werk van Raymaekers en illustreert hun traject, van bron tot architecturale toepassing, aan de hand van originele objecten, archiefdocumenten en nieuw fotografisch materiaal. De tentoonstelling maakt deel uit van het Festival van de architectuur, maar blijft ook nadien, tot 17 maart 2024, in DE SINGEL te bezichtigen.

UPDATE  
Dimension 69 – september 2023
Festival van de architectuur

Staat onze omgeving voor altijd vast of is er nog ruimte voor verandering? Het Festival van de architectuur (F/a) 2023 beschouwt de beperkingen van een dichtbebouwd landschap als een uitdaging en bekijkt de omgeving met een nieuwe blik. Als iemand grondig naar onze omgeving kijkt, dan zijn het wel architecten. Maar wat ziet een beeldend kunstenaar of een theatermaker die naar onze omgeving kijkt? Wat ziet een kind? Met ‘Een speelveld’ als thema nodigen het Vlaams Architectuurinstituut en DE SINGEL jong en oud uit om van 5 tot en met 10 september voor één keer de regels opzij te leggen en inventief om te gaan met wat er al is. Antwerpen is gaststad voor deze editie, maar ook op andere locaties in Vlaanderen en Brussel worden evenementen georganiseerd.

UPDATE  
Dimension 69 – september 2023
Stadsvernieuwing is mensenwerk

In een poging om de steden nieuw leven in te blazen en de stadsvlucht te keren, ontwikkelde Vlaanderen zo’n twintig jaar geleden een project dat het ‘Stadsvernieuwing’ doopte. De expo Stadsvernieuwing is mensenwerk toont hoe dit instrument lokale vernieuwing vleugels gaf. Fotograaf Bas Bogaerts trok Vlaanderen rond en legde vast hoe nieuwe manieren van wonen, werken, verplaatsen, samenleven en ontspannen door de stadsvernieuwing ontstonden, terwijl documentairemaker Bertrand Lafontaine in zes kortfilms hetzelfde deed. In de bijbehorende expo Genk is mensenwerk presenteren Joeri De Bruyn (Public Space) en de dienst Ruimte dan weer een aantal vernieuwende en ambitieuze plannen die in Genk zijn opgestart en de stad fundamenteel zullen veranderen. Niet alleen door in stenen te investeren, maar ook – en vooral – in mensen. Beide expo’s zijn van 5 tot en met 19 oktober 2023 gratis te bezichtigen in C-Mine te Genk.

UPDATE  
Dimension 69 – september 2023
Gevonden architectuur

In een wereld waarin migratie, bevolkingsgroei, diversiteit en klimaatverandering grote uitdagingen zijn, krijgt de herbestemming van gebouwen meerdere betekenissen. Duurzaamheid, circulariteit, het collectieve geheugen, toe-eigening ... Hoe kan je in deze nieuwe realiteit de bestaande gebouwde omgeving verder ontwikkelen? Hoe kan erfgoed een antwoord zijn op de noden van vandaag? En welke rol speelt architectuur in deze maatschappelijke veranderingen? Hoe verrijken noties en evoluties zoals circulariteit, conservatie, restauratie, pastiche, weiterbauen, ‘wevend’ te werk gaan en urban mining de hedendaagse architectuurpraktijk? Aan de hand van experimentele, grensverleggende (inter)nationale voorbeelden onderzoekt de tentoonstelling Gevonden Architectuur de verschillende posities die hedendaagse ontwerpers ten opzichte van het bestaande innemen en zet ze de verhouding tussen hedendaags ontwerp en erfgoed op scherp. De tentoonstelling maakt deel uit van het Festival van de architectuur, maar blijft ook nadien, tot 17 maart 2024, in DE SINGEL te bezichtigen.

UPDATE  
Dimension 68 – mei 2023
Brusselse woontypologieën

Vanaf de zeventiende eeuw beginnen stedelijke rijhuizen – meestal twee tot drie verdiepingen hoog, met een kleine tuin achteraan – samen het traditionele Europese stadsblok te vormen. In Brussel nam deze burgerlijke woontypologie echter al snel uitermate gevarieerde vormen aan, waaronder de inmiddels bekende art nouveau woningen. Die variëteit vormt tot op heden het DNA van de stad en wordt in ‘Brussels Housing: Atlas of Residential Building Types’ nauwgezet onder de loep genomen. De publicatie analyseert maar liefst honderd projecten die de opkomst van het rijhuis in Brussel en de verdere ontwikkeling ervan in andere woonvormen illustreren. Een foto-essay van architectuurfotograaf Maxime Delvaux vult de projectfiches verder aan. Het resultaat is een geschiedenis van de architectuur en ontwikkeling van de stad Brussel en haar bijzondere, heterogene stadsbeeld.

UPDATE  
Dimension 68 – mei 2023
Garden Futures

Het Vitra Design Museum in Weil am Rhein brengt samen met de Wüstenrot Stiftung en het Nieuwe Instituut een tentoonstelling over tuin- en landschapsontwerp. De afgelopen jaren zien we immers een opleving in de belangstelling voor tuinen. Niet alleen als romantische idylle, maar ook als een domein waarbinnen geëxperimenteerd kan worden met de concepten rond sociale rechtvaardigheid, duurzaamheid en klimaatverandering. Garden Futures, vormgegeven door de Italiaanse ontwerpstudio Formafantasma, vormt een van de eerste museale verkenningen van de geschiedenis en toekomst van de moderne tuin en toont voorbeelden van zowel hedendaagse gemeenschapstuinen, groene gevels en verticale stadsboerderijen als terrasmeubilair en tuinen van de hand van beroemde ontwerpers en kunstenaars als Roberto Burle Marx, Mien Ruys en Derek Jarman. De tentoonstelling loopt nog tot 3 oktober.

UPDATE  
Dimension 68 – mei 2023
Building Utopia

Het Barbican Arts Centre in Londen, het grootste multikunstencentrum van Europa en onderdeel van het iconische brutalistische Barbican Estate, vierde vorig jaar zijn veertigste verjaardag. Naar aanleiding van het jubileum stelde voormalig directeur Nicholas Kenyon een diepgaande verkenning van het centrum samen. ‘Building Utopia: The Barbican Centre’ omvat zo een rijke collectie archiefmateriaal, inclusief plannen en foto’s van het ontwerp en de bouw van het centrum, originele bewegwijzering en branding, alsook een schat aan foto’s van de enorme reeks voorstellingen en tentoonstellingen die er in de loop der jaren hebben plaatsgevonden. Een essay van architectuurhistorica Elain Harwood gaat dieper in op de architectuur van het kunstencentrum.